آزمایشات لازم پیش از بارداری
دکتر متخصص برای شناخت بهتر مشکلات و برسی های دقیق تر از شما یک سری آزمایشات را برای شما در نظر میگیرد. این آزمایشات بر اساس معاینات قبلی شما و سوابق بیماری که در شما وجود داشته است بر اساس نظر دکتر متفاوت میباشد . در زیر به نمونه هایی از این ازمایشات اشاره میکنیم :
- ازمایش شمارش کامل خون یا CBC Diff : در این آزمایش با برسی شمار گلبول های خون و یک سری فاکتور های دیگر هرگونه کم خونی و مشکل دیگری را میتوان تشخیص داد .
- آزمایش گروه خونی و RH : این ازمایش برای آگاهی و جلوگیری از مشکلات ثانویه که احتمال رخ دادن آن میباشد ( اختلال خونی مادر و جنین ) انجام میگیرد.
- آزمایش قند خون ناشتا یا FBS : این آزمایش برای آگاهی از دیابت مادر انجام میگیرد. و همچنین آگاهی از وضعیت قند خون مادر که با برسی های ثانویه مقایسه میگردد
- آزمایش تیروئید یا TSH,T3,T4 : این ازمایش جهت تشخیص کم کاری یا پرکاری تیروئید صورت میگیرد و آگاهی و اقدامات لازم برای آن .
- برسی سطح آنتی بادی: این آزمایش جهت آگاهی از سطح مقاومت مادر در برابر بیماری ها انجام میگیرد
- آزمایشات تشخیصی بیماری های قابل انتقال از راه جنسی : از نمونه این بیماری ها مانند هپاتیت B و HIV و سیفلیس و ... میباشند که طی این آزمایش مورد برسی قرار میگیرند.
- آزمایشات ژنتیکی: این آزمایش جهت برسی ژنتیک و میزان وراثت بیماری های ارثی صورت میگیرد مانند کم خونی شدید ، تالاسمی، فنیل کتونوری و دیگر بیماری های وراثتی.
تمامی این آزمایشات لازم به انجام دادن نمیباشد و در صورت صلاح دید دکتر تجویز میگردند.
آزمایش اسپرم:
آزمایش آنالیز اسپرم یا اسپرموگرام معمولاً اولین آزمایشی است که برای بررسی احتمال ناباروری در مردان انجام میشود. در آزمایش آنالیز اسپرم، علاوه بر میزان مایع منی تولیدشده توسط مرد، کمیت و کیفیت اسپرم نیز در نمونۀ مایع منی بررسی میشود.
آمادگی لازم پیش از انجام آزمایش اسپرموگرام
اگر پزشک برای شما آزمایش اسپرم تجویز کرده است باید به آزمایشگاهی که امکان انجام این آزمایش را دارد مراجعه کنید. مایع منی شما در آزمایشگاه جمع‌آوری میشود و مورد بررسی قرار میگیرد. پیش از مراجعه به آزمایشگاه و برای داشتن آمادگی کافی، لازم است نکته‌هایی را رعایت کنید. پزشک یا آزمایشگاه معمولاً از شما می‌خواهد که به مدت سه تا شش روز قبل از این آزمایش از هر گونه فعالیت جنسی منجر به انزال پرهیز کنید.
این کار کمک می‌کند تا تعداد اسپرم‌ها در بالاترین حد خود باشد و همچنین باعث مطمئن‌تر بودن نتیجۀ آزمایش میشود. همچنین لازم است یک هفته قبل از انجام آزمایش، انزال داشته باشید. نداشتن فعالیت جنسی برای مدت طولانی میتواند منجر به فعالیت کمتر اسپرم شود. ممکن است از شما خواسته شود که از چند روز قبل از انجام این آزمایش سیگار نکشید و حتماً پزشک خود را از مصرف هر نوع دارو یا مکملی مطلع کنید.
نتایج آزمایش آنالیز اسپرم:
حجم مایع منی:
میزان مایع منی خارج‌شده در یک انزال مورد بررسی قرار میگیرد. مقدار بین ۲ تا ۵ میلی‌لیتر در هر انزال طبیعی است. پایین یا بالا بودن غیرطبیعی حجم مایع ممکن است منجر به مشکلات باروری شود.
زمان مایع شدن:
مایع منی در زمان انزال یک ژل غلیظ است که معمولاً ظرف ۲۰ دقیقه پس از انزال به مایع تبدیل میشود. منظور از زمان مایع شدن منی، مدت زمان لازم برای تبدیل شدن آن از حالت ژله‌ای به حالت مایع است. زمان مایع شدن بین ۲۰ تا ۳۰ دقیقه پس از جمع‌آوری طبیعی است و زمان طولانی برای مایع شدن منی ممکن است نشانه‌ای از عفونت باشد.
تعداد اسپرم‌ها:
برای این کار، تعداد اسپرم موجود در هر میلی‌لیتر از مایع منی خارج‌شده در یک انزال شمارش می‌شوند. ۲۰ میلیون اسپرم یا بیشتر در هر میلی‌لیتر طبیعی است. تعداد بسیار کم اسپرم میتواند باعث ناباروری شود.
مورفولوژی یا شکل اسپرم:
برای این منظور درصد اسپرم‌هایی که شکل طبیعی دارند اندازه‌گیری میشود. بیش از ۳۰ درصد از اسپرم‌ها باید شکل طبیعی داشته باشند. اسپرم میتواند به شکل‌های غیرطبیعی باشد. اسپرم‌ها ممکن است دو سر یا دو دُم، دم کوتاه، سر کوچک؛ سر سوزنی یا سر گرد به جای بیضی داشته باشند. اسپرم‌های غیرطبیعی ممکن است قادر به حرکت به شکل طبیعی یا نفوذ در تخمک نباشند.
تحرک اسپرم:
برای بررسی تحرک اسپرم، آزمایشگاه تعداد یا درصد اسپرم‌هایی را بررسی می‌کند که حرکت پیش‌روندۀ طبیعی دارند. به طور طبیعی بیش از ۵۰ درصد اسپرم‌ها بعد از یک ساعت باید حرکت طبیعی پیش‌رونده نشان دهند. اسپرم باید قادر به حرکت پیش‌رونده از طریق ترشحات دهانۀ رحم برای رسیدن به تخمک باشد. داشتن درصد بالایی اسپرم که نمی‌توانند به خوبی شنا کنند، ممکن است باروری را دشوار کند.
ph مایع منی:
میزان اسیدی یا قلیایی بودن میزان اسپرم را نشان می‌دهد. ph مایع منی از ۱/۷ تا ۸ طبیعی است. بالا یا پایین بودن غیرطبیعی ph مایع منی میتواند اسپرم را بکشد یا چگونگی حرکت یا نفوذ اسپرم در تخمک را تحت تأثیر قرار دهد.
گلبول‌های سفید:
به طور طبیعی نباید گلبول‌های سفید در مایع منی وجود داشته باشد. وجود باکتری یا تعداد زیادی گلبول‌های سفید ممکن است نشانه‌ای از عفونت باشد.
سطح فروکتوز:
فروکتوز یک نوع قند است که انرژی لازم برای فعالیت اسپرم را فراهم می‌کند.
عوامل تأثیرگذار بر نتیجهٔ آزمایش اسپرموگرام
اگر هر کدام از شرایط زیر را دارید، ممکن است قادر به انجام این آزمایش نباشید یا نتایج آن دقیق نباشد:
- مصرف داروهایی مانند سایمتیدین، هورمون‌های مردانۀ تستوسترون یا زنانۀ استروژن، سولفاسالازین، نیتروفورانتوئین یا برخی از داروهای شیمی‌درمانی
- مصرف زیاد قهوه، کافئین، نوشابه، الکل، دخانیات و مواد مخدر
- مصرف داروهای گیاهی مانند
- سرد شدن نمونۀ مایع منی
- قرار گرفتن طولانی‌مدت در معرض تشعشعات یا برخی از مواد شیمیایی مانند آفت‌کش‌های خاص یا اسپرم‌کش‌ها و حرارت
- ناقص بودن نمونۀ مایع منی؛ بیشتر در صورت جمع‌آوری نمونه با روشی غیر از خودارضایی
- نداشتن انزال بیشتر از یک هفته
مشاوره قبل از بارداری
تصمیم به فرزند آوری یکی از بزرگترین چالش هایی است که هر پدر و مادری با آن رو به رو میباشند. از این رو دوران پیش از بارداری یکی از زمان های طلایی برای آنان میباشد.
مشاوره قبل از بارداری یکی از مهم ترین گام هایی است که پیش رو مادران و پدران است .زیرا با درک درست از فرزند آوری و مصرف یک سری مکمل ها از قبیل فولیک اسید و ازمایشات لازم میتوان مانع بروز یک سری مشکلات به طور مثال زایمان زودرس ، کم خونی و ... گردید .
متاسفانه در ایران این مرحله از توجه کمی برخوردار میباشد و اکثر پدران و مادران درست پس از عقب افتادن عادت ماهیانه متوجه این موضوع میگردند و به همین دلیل نیز موارد پراهمیتی را که در زمان طلایی پیش از بارداری لازم به انجام دادن بوده را از دست میدهند.
مشاوره پیش از بارداری میتواند موجب بالا بردن سطح آگاهی پدر و مادر گردد . همچنین موجب افزایش سطح سلامتی مادر در دوران بارداری و زایمان گردد. در سلامتی جنین نقش به سزایی داشته و میتوان با مصرف یک سری دارو ها و پرهیز از مصرف یک سری مواد از بروز ناهنجاری و مشکلات برای جنین جلوگیری کرد .
مشاوره ژنتیک چه زمانی باید انجام شود؟
انجام مشاوره ژنتیک در زوجها درچند مرحله می تواند انجام شود.اکثرمشاوره های ژنتیک قبل از ازدواج و قبل از بارداری انجام می شوند. مشاوره ژنتیک در همه افراد ضرورت ندارد و در صورت ازدواج فامیلی و یا تشخیص پزشک متخصص درخواست می شود.
مشاوره ژنتیک پیش از ازدواج :
این مشاوره برای افرادی مناسب است که قصد ازدواج دارند و نگران این هستند که فرزندشان به بیماری ژنتیکی مبتلا شود. افرادی که قبل از ازدواج غربالگری انجام داده اند و تالاسمی ناقل دارند و یا در خطر ابتلای نسل بعد به بیماری ژنتیک هستند باید مشاوره ژنتیک انجام دهند.همچنین افرادی که میخواهند ازدواج فامیلی داشته باشند توصیه بر انجام مشاوره ژنتیک میشود تا ریسک انتقال بیماریهای ارثی مشخص شود.
مشاوره ژنتیک قبل از بارداری:
مشاوره ژنتیک قبل از بارداری ، توسط پزشک فوق تخصص ناباروری و سقط مکرر در موارد لازم درخواست می گردد.برخی از علل انجام مشاوره ژنتیک قبل ازاقدام به بارداری:
1- سابقه مشکلات ژنتیکی، نقایص مادرزادی، اختلالات کروموزومی و بیماریهای ارثی در خانواده
2- سقط مکرر جنین
3- داشتن فرزند با مشکلات مادرزادی و یا عقب ماندگی ذهنی
4- خانم هایی که بالای ۳۵ هستند و قصد بارداری دارند ( بیشتر اختلالات کروموزومی برای نوزادانی اتفاق می افتد که مادران مسن تری دارند.)
5- تست های آزمایشگاهی غیر طبیعی که می تواند نشانی از یک اختلال ژنتیکی و یا کروموزومی باشد.
6- افرادی که ازدواج های فامیلی دارند، بیشتر در معرض داشتن فرزندانی با اختلالات ژنتیکی هستند.
در اولین دیدار با دکتر متخصص جهت مشاوره قبل از بارداری یک سری معاینات لازم به انجام میباشند که در زیر آنان را شرح می دهیم .
- بررسی فشار خون ،قد و وزن ،محاسبه شاخص توده بدنی BMI ، تنفس و نبض
- معاینات واژن : جهت برسی عفونت های واژن ، بیماری هایی مانند زگیل تناسلی HPV و تبخال تناسلی (هرپس سیمپلکس) و یا بدفرمی ها و مشکلات واژن
- بررسی وضعیت رحم و جایگاه آن و مخاط دهانه رحم
- انجام پاپ اسمیر
- برسی غده تیروئید در روی گردن
- برسی وضعیت لگن جهت تشخیص بدفورمی یا مشکلات آن
- معاینه سینه از نظرت توده یا ترشحات